Door een bearmarkt in een vroeg stadium goed te voorspellen, kan een belegger aanzienlijke verliezen op de aandelenmarkt vermijden. En hoewel het vermijden van een bearmarkt niet per se noodzakelijk is voor het behalen van uw beleggingsmodel voor de lange termijn, kan dit hier zeker toe bijdragen. Helaas is dat een zeer complexe aangelegenheid en vaak lukt het beleggers niet om erachter te komen of een daling een bearmarkt is (gedefinieerd als een door fundamentals veroorzaakte en langdurige daling van de aandelenmarkt van 20% of meer) of een correctie (een scherpe, door het sentiment veroorzaakte terugval van 10% of meer). Voor beleggers die willen vaststellen of een daling een correctie dan wel een bearmarkt is, is het essentieel om te begrijpen welke signalen al dan niet op een bearmarkt wijzen.
Het is een algemeen misverstand dat bearmarkten samenvallen met perioden van economische recessie. Hoewel het waar is dat bearmarkten gewoonlijk gepaard gaan met een recessie, beginnen ze meestal niet op hetzelfde moment. Aandelen zijn een voorspellende indicator van de economie. Bearmarkten beginnen in de regel maanden voordat de recessie zich aandient. Zie figuur 1, waarin de startdata van bearmarkten en recessies in de VS sinds 1926 met elkaar worden vergeleken.
Figuur 1: Bearmarkten beginnen in de regel veel eerder dan recessies
Aandelen bereiken in de regel ook veel eerder hun piek dan de werkgelegenheid. In figuur 2 worden de bearmarkten in de VS vergeleken met de Amerikaanse 'nonfarm payrolls' (een maatstaf voor het aantal werkenden in de economie, exclusief agrarische werknemers, werknemers in de particuliere huishouding en werknemers van sommige non-profitorganisaties).
Figuur 2: Werkgelegenheid (excl. landbouw) en bearmarkten in de VS
Als een belegger eerst wacht op een recessie voordat hij besluit dat er sprake is van een bearmarkt, is het hoogstwaarschijnlijk al te laat om er iets aan te hebben. Het is niet nodig om precies te weten wanneer de markt een piek bereikt en het is alleen verstandig om aandelen van de hand te doen als de kans groot is dat er nog een flinke koersdaling in aantocht is. Vergeet niet dat recessies alleen achteraf kunnen worden waargenomen. Aangezien economische indicatoren van maand tot maand en kwartaal tot kwartaal variëren, wordt pas duidelijk dat er sprake is van een recessie als deze al een paar maanden aan de gang is. Dan pas wordt duidelijk dat de marktomstandigheden over de hele linie verslechteren en dat het geen tijdelijke inzinking was. Op dat moment is de bearmarkt misschien al zes, acht of nog meer maanden aan de gang. Sommige bearmarkten duren lang genoeg om er op dat moment alsnog uit te stappen (zoals in 2000) maar de meeste zijn al bijna voorbij als de recessie een feit is.
Als u een bearmarkt wilt ontwijken, moet u zich baseren op voorlopende economische indicatoren om te beoordelen of er een recessie in aantocht is – en niet op historische gegevens over output en werkgelegenheid. De rentecurve – die de verhouding tussen de lange en korte rente weergeeft – en de voor inflatie gecorrigeerde geldhoeveelheid, zijn goede voorbeelden. Als er gedurende geruime tijd sprake is van een omgekeerde rentecurve (de korte rente is hoger dan de lange) betekent dit meestal dat de kredietmarkt gaat verkrappen—en een verkrapping op de kredietmarkt leidt meestal tot lagere bedrijvigheid.
Andere mogelijke signalen van tegenspoed die zich voordoen zijn een algemene terugval in de kredietverlening van financiële instellingen, een aanhoudende daling van de productieorders of de indexen van inkoopdirecteuren (economische indicatoren gebaseerd op enquêtes onder managers in de productie- en dienstensector). Deze hebben in de regel niet zo'n sterk voorspellend vermogen als op de markt gebaseerde indicatoren, maar ze kunnen wel aangeven of de daadwerkelijke output gaat dalen.
Maar nogmaals, dit is meer kunst dan wetenschap. Er bestaan ook bearmarkten zonder recessie en recessies zonder bearmarkt. Uiteindelijk is de economie niet de enige aanjager van de markt; de politieke situatie (bijv. wet- en regelgevingsrisico) en het beleggerssentiment spelen ook een grote rol.
Dat betekent niet dat u bij het vaststellen van een bearmarkt economische cijfers moet negeren. Die kunnen erg nuttig zijn om markttrends te bepalen, uw eerdere vooruitzichten te bevestigen of uw inzicht te vergroten in een doorslaggevende factor voor aandelen. Maar als de markten onrustig worden, moet u niet denken dat er geen bearmarkt komt omdat het bruto binnenlands product (bbp, een maatstaf voor de economische output) en de werkgelegenheidscijfers gunstig zijn. Kijk daarentegen of er een stijgende rentecurve is, of de LEI hoog is en stijgt, hoe snel de kredietverlening groeit, of er veel nieuwe orders/business readings zijn en of het wetgevingsrisico relatief laag is. Wij denken dat aan de hand van deze voorspellende gegevens kan worden bepaald of de volatiliteit op de markt door het sentiment wordt veroorzaakt of dat er een bearmarkt in aantocht is.
Beleggen op de financiële markten brengt een risico van verlies met zich mee en er is geen garantie dat het belegde kapitaal geheel of gedeeltelijk terugbetaald zal worden. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor toekomstige rendementen en geven daar geen betrouwbare indicatie van. De waarde en opbrengsten van beleggingen volgen de schommelingen van de wereldwijde financiële markten en internationale wisselkoersen.
