Zelfs ervaren en goed geïnformeerde beleggers kunnen blunders maken door een onjuiste beeldvorming van de financiële markten of door emotioneel te reageren op marktontwikkelingen. Behavioural finance, ook wel gedragseconomie genoemd, is het vakgebied dat psychologische en economische aspecten combineert om te proberen het gedrag van beleggers - met name gedrag dat tot irrationele beslissingen kan leiden - te verklaren.
Door inzicht te krijgen in behavioural finance kunt u misschien ook uw eigen vooroordelen beter herkennen. Financiële markten zijn niet intuïtief en onze hersens zijn in veel opzichten niet in staat de complexiteit van de financiële markten te doorgronden. Hierdoor is het soms moeilijk om te bepalen of u een bepaalde beleggingsbeslissing heeft genomen op basis van gevoelens of feiten. In veel situaties kan het verstandig zijn om uw instinct te volgen, maar in de beleggerswereld gaat dat niet altijd op.
Het bestuderen of zich bewust worden van de manier waarop de menselijke geest financiële en economische beslissingen van beleggers beïnvloedt, is geen waterdichte manier om toekomstige beleggingsfouten te voorkomen. Maar als u een paar essentiële concepten van behavioural finance begrijpt en weet welke vooroordelen u erop nahoudt, herkent u de situaties waarin u emotioneel reageert misschien beter, zodat u wellicht een aantal veel gemaakte beleggingsfouten kunt voorkomen.
In dit artikel beschrijven we een aantal veel voorkomende vooroordelen die in behavioural finance aan de orde komen.
Risicoaversie (loss aversion): Risicoaversie is een theorie die stelt dat mensen de pijn van verlies meestal sterker ervaren dan de positieve gevoelens die ze hebben bij een vergelijkbare winst. Als een belegger veel verlies lijdt op de markt, bijvoorbeeld in geval van een algemene marktdaling, zou de belegger als gevolg van risicoaversie bang kunnen worden voor de markten, wat leidt tot extreem voorzichtige beleggingen of het vermijden van beleggingen met een hoge marktvolatiliteit. Maar als uw beleggingen op lange termijn moeten groeien om uw financiële doelstellingen te bereiken, bieden laagrentende, voorzichtige beleggingen wellicht niet de vereiste groei om deze doelstellingen te verwezenlijken.
Bevestigingsdrang (confirmation bias): Bevestigingsdrang is de neiging van mensen om alleen informatie te zoeken en te accepteren waar ze het mee eens zijn, en alles waar ze het niet mee eens zijn te negeren. Als u informatie zoekt om uw gedachten en theorieën te ondersteunen en alles wat tegen uw mening ingaat negeert, ziet u misschien belangrijke informatie over het hoofd. Beleggers zien soms betrouwbare informatiebronnen en gegevens over het hoofd om de eenvoudige reden dat die niet aansluiten op hun eigen mening.
Actualiteitsdenken (recency bias): De term actualiteitsdenken verwijst naar de neiging van mensen om hun toekomstverwachtingen te laten beïnvloeden door recente trends. Als de aandelenmarkt de laatste tijd bijvoorbeeld is gestegen, zou u kunnen veronderstellen dat die trend aanhoudt. Of als aandelenkoersen recentelijk fors zijn gedaald, verwacht u misschien dat ze die neerwaartse trend zullen voortzetten. Maar aandelen en andere activa volgen niet per se een rechte lijn, en in het verleden behaalde rendementen vormen geen indicatie voor toekomstige rendementen.
Overmoed (overconfidence): Bent u beter geïnformeerd dan andere beleggers? Heeft u in het verleden een juiste beleggingsbeslissing genomen en denkt u daarom dat u in staat bent om dat vol te houden? Als u in het verleden een slechte beleggingsbeslissing heeft genomen, denkt u dat dat gewoon een kwestie van pech was? Dergelijke gedachten vloeien soms voort uit de neiging van mensen om hun successen toe te schrijven aan vaardigheid en hun tegenslagen aan pech. Als u deze mening bent toegedaan, heeft u misschien de neiging om overmoedig te worden wanneer u belegt.
Overmoed kan ertoe leiden dat u beleggingsbeslissingen neemt die misschien niet optimaal aansluiten op uw pensioendoelstellingen op lange termijn. Als u bijvoorbeeld overmoedig bent bij al uw beleggingsbeslissingen, komt u misschien in de verleiding om grote bedragen of het leeuwendeel van uw spaargeld in slechts een handvol aandelen - of zelfs één aandeel - te beleggen. Weet u zeker dat het aandeel van dat specifieke bedrijf zal blijven stijgen? Bent u bereid al uw pensioenspaargeld op het spel te zetten omdat u er zoveel vertrouwen in heeft? Overmoed kan ertoe leiden dat u meer risico's neemt, wat uw vermogen in gevaar kan brengen.
We hebben een aantal veel voorkomende gevallen van irrationeel gedrag en enkele kernbegrippen besproken. Er zijn echter nog allerlei andere gedragingen die mensen verleiden tot het maken van beleggingsfouten. Daarnaast moet u niet vergeten dat niet elk artikel of elke theorie over behavioural finance of gedragseconomie de wijsheid in pacht heeft of dé oplossing is bij het maken van moeilijke beleggingskeuzes.
Hoe kunt u die vooroordelen of valkuilen vermijden? U ervan bewust zijn is op zich al een eerste belangrijke stap. Maar het kan lastig zijn om uw eigen irrationele gedrag te herkennen. Een belegger die een veel voorkomende fout heeft vermeden, kan evengoed met open ogen in een andere valkuil lopen.
Als u wilt weten welke vooroordelen u erop nahoudt, stelt u zich dan de volgende vragen:
De evolutie van uw hersenen is nooit gericht geweest op het intuïtief begrijpen van economische en financiële kwesties. Integendeel, het menselijk verstand vertoont juist een aantal neigingen die het nemen van verkeerde financiële beslissingen in de hand kunnen werken. Proberen om bij het nemen van beleggingsbeslissingen rekening te houden met al uw gedragskenmerken, lijkt soms onbegonnen werk. Denk voordat u een beslissing neemt na over de manier waarop uw natuurlijke, menselijke neigingen u op een dwaalspoor kunnen zetten. Dring door tot de kern van uw beslissingen en ga na in hoeverre deze aansluiten op uw langetermijndoelstellingen.
Het valt soms niet mee om bij uw financiële keuzes en beleggingen vast te houden aan een rationele besluitvormingsstrategie, en het is normaal dat u in tijden van hoge marktvolatiliteit emotioneel reageert of bezorgd raakt. Maar om op lange termijn succesvol te beleggen kan het van essentieel belang zijn om dergelijke emoties, die soms een reactie zijn op bepaalde gebeurtenissen, onder controle te houden en nuchter en rationeel te blijven.
Een vertrouwd financieel adviseur zou u kunnen helpen om veel voorkomende valkuilen als het gaat om behavioural finance te vermijden. Neem contact op met Fisher Investments Nederland of vraag een van onze gidsen en periodieke inzichten aan voor meer informatie.
