De wereldeconomie blijft groeien

Halverwege het vierde kwartaal worden de landelijke bbp-cijfers voor het derde kwartaal van 2017 bekengemaakt en uit vele onderzoeksresultaten blijkt dat de economieën eindelijk weer op één lijn groeien. Hoera! Hoewel aandelenmarkten niet noodzakelijk een duidelijke, brede wereldwijde groei nodig hebben om te stijgen - deze wereldwijde bullmarkt is al vijf jaar aan de gang, ondanks een aantal zwakke perioden en neerwaartse trends in bepaalde regio's - toont dit wel aan hoe ver de economische groei gevorderd is. Deze bbp-cijfers wijzen erop dat, als we even achterom kijken, de wereldeconomie er goed voor stond aan het begin van het vierde kwartaal. Naarmate meer beleggers zich bewust worden van deze realiteit kan dit het beleggerssentiment verder aanwakkeren - een positieve ontwikkeling.

Noord-Amerika geconfronteerd met natuurrampen

Het bbp in de VS steeg in het derde kwartaal met 3,0% op jaarbasis, net onder de 3,1% van het tweede kwartaal - de eerste keer in drie jaar dat er in twee opeenvolgende kwartalen een groei van 3% wordt geregistreerd. Hoewel de krantenkoppen het hadden over een “indrukwekkende groei ondanks orkanen”, lieten belangrijke sectoren een vertraging optekenen. Zo zwakten de persoonlijke consumptiegoederen af van 3,3% in het tweede kwartaal tot 2,4% en ook de handel ging achteruit. De export steeg met 2,3% en de import kromp met -0,8% (in vergelijking met respectievelijk 3,5% en 1,5% voor het tweede kwartaal). Deze inkrimping van de import heeft gezorgd voor een hoger algemeen bbp-cijfer - een statistische onregelmatigheid omdat voor het bbp de handel wordt berekend als netto-export (export minus import), waarbij voorbijgegaan wordt aan het feit dat import de binnenlandse vraag weerspiegelt.   

Dé grote bijdrage aan het bbp in het derde kwartaal waren echter de bruto binnenlandse particuliere investeringen, die stegen van 3,9% in het tweede kwartaal tot 6,0% in het derde kwartaal. Maar dit was niet uitsluitend te danken aan de investeringen van zeer grote bedrijven. De wijziging in de bedrijfsvoorraden voegden 0,73 procentpunten toe aan de groei - veel meer dan de 0,12 procentpunten in het vorige kwartaal - wat het grootste deel uitmaakte van de totale bijdrage van de bruto binnenlandse particuliere investeringen van 0,98 procentpunten aan het bbp. Maar dit cijfer kan op twee manieren worden geïnterpreteerd. Zijn bedrijven voorraden aan het aanleggen in anticipatie op een groeiende vraag of hebben ze moeite om hun voorraad te verkopen? Wij denken dat de eerste verklaring de juiste is. Na het eerste kwartaal waren de voorraden ver uitgedund en in het tweede kwartaal is er nauwelijks beweging in gekomen. Gezien de aanhoudend sterke vraag lijkt de stijging in het derde kwartaal dan ook heel gewoon een kwestie van voorraden aanvullen.

Zelfs in deze context mogen we niet vergeten dat het bbp-cijfer op regelmatige tijdstippen wordt herzien - zowel voor de korte als voor de lange termijn. En de orkanen kunnen nog altijd roet in het eten komen gooien. Maar of dit zal leiden tot een hoger of een lager algemeen groeicijfer is niet significant voor toekomstgerichte markten. Wat relevant is voor beleggers is dat de Amerikaanse economie nog steeds in de lift zit.

De groei in de VS heeft enkele vernietigende orkanen doorstaan. De twee grote aardbevingen in september in Mexico daarentegen hebben een forse tik uitgedeeld aan de economie van het land. Het bbp in Mexico kromp met -0,2% op kwartaalbasis (-0,8% op jaarbasis) omdat de dienstensector met -0,1% achteruitliep en de industriële productie met -0,5% daalde. Analisten verwachten een herstel in het vierde kwartaal, dankzij een opleving van de bouwsector als gevolg van de heropbouw. Hoewel wij uitgaven in verband met een heropbouw na natuurrampen niet als een stimulus beschouwen, toont het wel aan hoe natuurrampen de cijfers tijdelijk kunnen vertekenen. Dit was de eerste krimp in Mexico in de afgelopen 17 kwartalen en hoewel we niet kunnen weten hoe het bbp gepresteerd zou hebben zonder de aardbevingen, is het nu eenmaal zo dat er tijdens een periode van economische groei ook kwartalen met zwakke of zelfs negatieve groei optreden. In het algemeen is de Mexicaanse economie niet significant gewijzigd en hoewel er een licht gevoel van pessimisme over het land is ontstaan, met name als gevolg van de netelige NAFTA-onderhandelingen, is het mogelijk dat de geringe, maar positieve marktresultaten toch meer gewicht in de schaal gaan leggen dan de naar beneden bijgestelde verwachtingen. 

De Brexit staat groei in het VK en de eurozone niet in de weg

In het VK steeg het bbp in het derde kwartaal met 0,4% op kwartaalbasis (1,6% op jaarbasis), meer dan de 0,3% in het tweede kwartaal - een overtuigend tegenargument voor al wie maar blijft hameren op de economische impact van de Brexit. De dienstensector steeg met 0,4% op kwartaalbasis, net als in het tweede kwartaal, en de hoogste bijdrage was afkomstig van de zakelijke dienstverlening en de financiële sector (+0,6%). Vooral de vier voornaamste dienstensectoren^[i] zaten in de lift, net als in het tweede kwartaal. De dienstensector blijft een belangrijke aandrijver van de groei in het VK, maar het is niet de enige. Ook de vier voornaamste subsectoren van de productie groeiden, waarbij de industrie met 1,0% steeg. Hoewel de eerste cijfers niet erg veel details geven - bij de tweede bekendmaking zullen we meer te weten komen over de uitgaven - zijn we begin volgend jaar van dit probleem af. Het Britse bureau voor statistiek kondigde immers aan dat er voortaan twee in plaats van drie bbp-ramingen per kwartaal zullen worden bekendgemaakt. De ‘voorlopige’ raming zal twee weken later worden gepubliceerd terwijl de tweede raming eerder zal worden bekendgemaakt; bovendien zullen de voorlopige cijfers ook informatie over de uitgaven bevatten. Ter compensatie voor het lange wachten zal het bureau vanaf juli 2018 een maandelijkse raming van het bbp toevoegen (met de gegevens van mei).

Het bbp van de eurozone groeide voor het achttiende opeenvolgende kwartaal: een stijging met 0,6% op kwartaalbasis in het derde kwartaal (2,4% op jaarbasis) na de 0,7% in het tweede kwartaal. Net zoals voor het VK beschikken we over weinig cijfers die voor enige nuance kunnen zorgen - Oostenrijk, België, Frankrijk en Spanje hebben voorlopig een groei in het derde kwartaal gerapporteerd - maar deze cijfers bewijzen wel dat de eurozone bezig is aan een langdurige expansie.

Ook de opkomende landen in Azië groeien

Verscheidene Aziatische economieën hebben cijfers bekendgemaakt die wijzen op een toename van het bbp. China groeide in het derde kwartaal met 6,8% op jaarbasis, wat in de lijn van de verwachtingen lag. De gegevens werden bekendgemaakt op het 19e Partijcongres, de belangrijkste politieke gebeurtenis in China, waardoor sommigen vraagtekens plaatsten bij deze cijfers (de media hebben al sinds jaren hun twijfels). Deze twijfels zijn weliswaar begrijpelijk, maar toch denken we niet dat de groei in China significant zwakker is dan wat de officiële cijfers weergeven. De cijfers van de handelspartners van China tonen aan dat de economische activiteit in het land niet is ingestort. Hoewel de specifieke cijfers met een zeker scepticisme moeten worden geïnterpreteerd (zoals bij elk land, omdat het onmogelijk is de economische activiteit nauwkeurig vast te stellen), is China naar alle waarschijnlijkheid niet aan het verzwakken. Belangrijker nog: het cijfer blijft binnen het groeibereik dat de regering zich ten doel had gesteld. We verwachten geen grote, onverwachte wijzigingen in de nabije toekomst, zelfs niet na afloop van het Partijcongres. Het regeringsbeleid blijft voornamelijk gericht op sociale stabiliteit en dit betekent ondersteuning van de economische groei wanneer dat nodig blijkt. 

In Korea steeg de groei van het bbp van 2,7% in het tweede kwartaal tot 3,6% in het derde kwartaal. Dankzij sterke exportcijfers kwam de groei op kwartaalbasis uit op 1,4%, de sterkste stijging sinds het tweede kwartaal van 2010. Ondanks de spanningen in de regio profiteert Zuid-Korea dit jaar van een robuuste economische groei en een sterk presterende aandelenmarkt. Als de oorlogsdreiging reëel was, zouden Koreaanse aandelen, die het meest te verliezen hebben, sinds het begin van het jaar niet 30% zijn gestegen.^[ii] Hoewel het toerisme afgenomen is, is dat niet volledig en direct gerelateerd aan het wapengekletter. Zuid-Korea ligt namelijk overhoop met China over een Amerikaans raketafweersysteem op Zuid-Koreaans grondgebied, waardoor er minder Chinese toeristen naar Korea reizen. Maar het ziet ernaar uit dat dit tijdelijk van aard is en de trend is al aan het keren.

Elders in Azië groeide het bbp in Taiwan met 3,1% op jaarbasis in het derde kwartaal, ten opzichte van 2,1% in het tweede kwartaal. De binnenlandse vraag was weliswaar sterk - de particuliere consumptie steeg met 1,9% en de import met 6,5% - maar het was voornamelijk de export die de groei stimuleerde: van 5,0% in het tweede kwartaal tot 11,2% in het derde kwartaal dankzij de sterke vraag naar elektronische onderdelen. Indonesië, de grootste economie in Zuidoost-Azië, maakte een bbp-groei van 5,1% op jaarbasis bekend, wat iets hoger is dan de 5,0% van het tweede kwartaal. De consumptie-uitgaven van huishoudens stegen met 4,9%, hetzelfde groeicijfer als in het tweede kwartaal, en analisten speculeerden op een herstel van de grondstoffenprijzen als gevolg van de opleving van de handel. De export steeg met 17,3% op jaarbasis en de import met 15,1%, wat in beide gevallen een enorme sprong betekende ten opzichte van de respectievelijk 3,4% en 0,5% van het tweede kwartaal, hoewel deze forse stijging mogelijk wordt vertekend door het herfstfestival. Hoe dan ook, de algemene trend wijst op economische groei.

Deze cijfers hebben betrekking op de periode van juli tot september en zeggen niets over de groei in de toekomst, maar andere indicatoren, zoals de voornaamste economische indices van de ‘Conference Board’, wijzen erop dat de wereldwijde economische groei niet op korte termijn zal stilvallen. De economische factoren die aan de basis liggen van deze bullmarkt blijven positief. Daarom blijven we optimistisch voor de nabije toekomst.